Aybüke Türk Haber "Habere Bozkutça Bakış"
Kanada’yı ABD’nin 51. eyaleti yapmayı teklif eden ABD’nin seçilen başkanı Donald Trump, paylaştığı Noel mesajında “Eğer Kanada bizim 51. eyaletimiz olsaydı, dünyada hiçbir ülkenin sahip olmadığı şekilde askeri koruma altında olurdu.” dedi.
Dünyanın en büyük adası Grönland, buzulların erimesiyle daha da önemli bir hal kazanırken ABD’ye de yakınlığı “stratejik avantaj” olarak görülüyor.
KANADA’YI ABD’NİN 51. EYALETİ YAPMA TEKLİFİ
ABD’nin seçilmiş Başkanı Donald Trump, komşuları Kanada’yı ülkesinin 51’inci eyaleti yapma yönünde açıklamada bulundu.
Sosyal medya hesabından Noel mesajı paylaşan Trump, “Eğer Kanada bizim 51. eyaletimiz olsaydı, dünyada hiçbir ülkenin sahip olmadığı şekilde askeri koruma altında olurdu.” dedi.
Trump’ın bu çıkışına Kanada’dan nasıl bir cevap geleceği merak edilirken, seçilmiş ABD Başkanı, Kanada Başbakanı Justin Trudeau için ‘Vali’ tanımlamasında bulundu.
“BİZ SATILIK DEĞİLİZ”
Trump’ın bu sözleri, Grönland yetkilileri başta olmak üzere tepki çekti.
Grönland Başbakanı Egede, yaptığı yazılı açıklamada, Grönland’ın “satılık olmadığını” vurgulayarak, “Grönland, Grönland halkına aittir. Biz satılık değiliz ve asla satılık olmayacağız. Uzun süredir devam eden özgürlük mücadelemizi kaybetmeyeceğiz.” ifadelerini kullandı.
Öte yandan başta komşu ülkeler olmak üzere tüm dünyayla işbirliği ve ticarete açık olmaya devam ettiklerini belirten Egede, “Zira tüm işbirliği ve ticaret Danimarka üzerinden yapılamaz. Bizimle yapılacak tüm işbirlikleri bizim değerlerimize dayanmalıdır.” değerlendirmesinde bulundu.
TRUMP, 2019’DA SATIN ALMAYI TEKLİF ETTİ
Grönland’ın merkezinde yer aldığı Arktik bölgesi, yıllar içerisinde Rusya, Çin ve ABD’nin nüfuz mücadelesi verdiği bir bölge haline geldi.
Trump da Rusya’nın askeri genişlemesine ve Çin’in bölgedeki artan varlığına karşı ABD’nin Kuzey Kutbu’ndaki etkisini güçlendirmek istiyor.
Aynı zamanda ABD’nin Arktik bölgesindeki ekonomik etkisini artırmak ve Grönland’ın zengin kaynaklarından da faydalanmak isteyen Trump, göreve geldiği ilk dönemde de Danimarka’dan Ada’yı satın alma isteğini dile getirdi.
Trump’ın 2019’da yaptığı bu teklifi Danimarka Başbakanı Mette Frederiksen, “saçma” olarak nitelendirerek reddetti.
DANİMARKA’DAN ‘SATIN ALMA’ AÇIKLAMASINA TEPKİ
Öte yandan, Danimarka Başbakanlık Ofisi, basına Trump’ın adaya sahip olmakla ilgilendiğini ifade eden açıklamalarıyla ilgili sorusuna, “Şu anda yaşadığımız güvenlik ve politik olarak karmaşık olan durumlarda, transatlantik işbirliği çok önemli.” yanıtını verdi.
Danimarka’nın duruşunun, Grönland Başbakanı Mute Bourup Egede’nin ifadesiyle, “Grönland’ın satılık olmadığı ancak işbirliğine açık olduğu” yönündeki açıklamayla benzer doğrultuda olduğuna işaret edilen açıklamada, Kopenhag yönetiminin, Trump’ın Grönland’ı satın almak istemesine karşı olduğu belirtildi.
TRUMP: BÜYÜK KANADA EYALETİNİN VALİSİ
Trump, “Büyük Kanada Eyaletinin Valisi” diye hitap ederek, Kanada Başbakanı Justin Trudeau ile de alay etmişti.
Gümrük vergisinin yüzde 25 artırılmasının Kanada ekonomisini olumsuz etkileyeceğini ifade eden Trudeau’ya “eyalet valisi” diye hitap edip dalga geçen Trump, “Sonuçları herkes için gerçekten muhteşem olacak. Gümrük tarifeleri ve ticaret konusundaki derinlemesine görüşmelerimize devam edebilmek için Vali’yi yakında tekrar görmeyi dört gözle bekliyorum.” değerlendirmesinde bulunmuştu.
Donald Trump, Truth Social adlı sosyal medya hesabından yaptığı bir değer açıklamada da Kanada Başbakanı Justin Trudeau’yu bir kez daha “vali” olarak nitelerken, “Maliye bakanı istifa ederken ya da Vali Justin Trudeau tarafından kovulurken, Büyük Kanada Eyaleti şaşkına döndü.” ifadesini kullanmıştı.
DÖNEMİN ABD BAŞKANI HARRY TRUMAN’DA TEKLİF ETMİŞTİ
Danimarka’ya bağlı özerk bölge olan Grönland, hem ABD hem de Danimarka ile jeopolitik çıkarlar, askeri strateji ve ekonomik kaygılarla şekillenen tarihi ilişkilere sahip.
2 milyon kilometrekareden fazla bir alanı kaplayan Ada, Danimarka-Norveç Krallığının 1721’de kontrolü ele geçirmesinin ardından koloni haline geldi.
Grönland, 2. Dünya Savaşı sırasında Almanya’nın Danimarka’yı işgali sırasında ABD’nin koruması altına girdi ve 1945’te Danimarka’ya iade edildi.
Danimarka 1979’da Grönland’a kendi kendini yönetme hakkı verdi, 2009’da ise özerklik genişletilerek Ada, iç işleri üzerinde daha fazla kontrol sahibi oldu.
Böylece Grönland, eğitim, sağlık, doğal kaynaklar ve kolluk kuvvetleri de dahil olmak üzere çoğu iç meselede yetkiye sahip bir iç yönetim hükümetine sahip oldu.
Öte yandan Danimarka, Grönland’ın dış politika ve savunma konularını denetlemeye devam etti.
Grönland, özellikle 2. Dünya Savaşı sırasında önemli bir stratejik konum haline geldi. Almanya’nın işgali sırasında ABD de Kuzey Atlantik’teki çıkarlarını korumak için 1943’te askeri üs kurdu.
Dönemin ABD Başkanı Harry Truman, 1946’da Grönland’ın Danimarka’dan 100 milyon dolar altın karşılığında satın alınmasını önerdi. Truman’ın teklifi üç seçenek içeriyordu: Grönland’daki ABD askeri üslerinin uzun vadeli olarak güçlendirilmesi, Danimarka’nın ABD askeri korumasını kabul etmesi ve bölgenin tamamen satın alınması.
Danimarka, bu teklifi reddetse de ABD’nin buradaki askeri varlığını devam ettirmesine izin verdi.
TRUMP’TAN PANAMA KANALI ÇIKIŞI
Trump, yine sosyal medya hesabından yaptığı paylaşımda, Panama’yı, Panama Kanalı’nın kullanımı için aşırı yüksek ücret istemekle suçlayarak, kanalın düzgün şekilde yönetilmemesi durumunda ABD’ye geri verilmesini talep edeceklerini söylemişti.
Paylaşımında, Eski ABD Başkanı Jimmy Carter’ın, kanalın yönetimini Panama’ya devretmesini “hata” olarak tanımlayan Trump, kanalın “başkalarının yararına değil” iki ülke arasındaki işbirliğinin simgesi olarak Panama’ya verildiğini kaydetmişti.
PANAMA DEVLET BAŞKANI MULİNO: PANAMA KANALI PANAMAYA AİT VE ÖYLE KALACAK
Panama Devlet Başkanı Jose Raul Mulino da Donald Trump’ın Panama Kanalı’nın ABD’ye geri verilmesini talep edebileceğine yönelik sözlerine ilişkin, “Panama Kanalı Panama’ya ait ve öyle kalacak.” diyerek, “Vatandaşlarım, başkan olarak şunu kesin bir dille ifade etmek isterim ki, Panama Kanalı ve ona bağlı tüm alanlar, her metrekaresiyle Panama’ya aittir. Ülkemizin egemenliği ve bağımsızlığı pazarlık konusu değildir. Panama Kanalı Panama’ya ait ve öyle kalacak.” ifadesini kullanmıştı.
GRÖLAND, ABD İÇİN NEDEN ÖNEMLİ?
Grönland’a ilgisini gizlemeyen ABD, özellikle soğuk savaş döneminde buraya önemli yatırımlar yaparak ve askeri üs kurarak bölgedeki varlığını güçlendirdi.
ABD uzun zamandır Grönland’da yer alan ve füze saldırılarına karşı erken uyarı sistemleri için kritik öneme sahip Thule Hava Üssü aracılığıyla bu bölgede askeri varlığını sürdürüyor.
Üssün stratejik konumu ABD’nin Kuzey Kutbu’ndaki ve Atlantik’teki faaliyetleri izlemesine olanak tanıyarak ulusal güvenliğini sağlamasına yardımcı oluyor.
Askeri kaygıların ötesinde, Grönland’ın mineraller, nadir toprak metalleri ve petrol rezervleri de dahil olmak üzere doğal kaynaklar açısından zengin olması da Ada’yı ABD için “çekici” kılıyor.
Ada’nın sahip olduğu kaynakların elektronik, yenilenebilir enerji ve elektrikli araçlarda kullanılanlar başta olmak üzere ileri teknolojiler için gerekli mineraller olması dikkati çekiyor.
Grönland, önemli uranyum, altın, çinko ve diğer kritik malzeme rezervlerine sahipken ABD ise nadir toprak mineralleri konusunda Çin’e olan bağımlılığını azaltmak istiyor.
ABD’nin Grönland’ın başkenti Nuuk’ta 1953’te kapattığı konsolosluğunu 2020’de yeniden açma kararı da “yenilenebilir enerji ve maden kaynaklarıyla ilgili projelerde doğrudan iletişim ve işbirliğini kolaylaştırma” amacı olarak değerlendirildi.
